ĐÔNG LA
Tôi không biết Nguyễn
Khắc Mai là ai, chỉ loáng thoáng thấy cái tên này gắn với cái trung tâm “minh
triết” gì đó. Tôi vốn dị ứng với những từ ngữ quá kêu, bởi nếu VN ta có những
nhà minh triết, những
“người hiền”, những bậc cao minh thì chúng ta đâu còn là một nước kém phát
triển. Đến cụ Cao Xuân Huy, thầy của các GS ngành KHXH đầu tiên, từng được
Nguyễn Huệ Chi ca ngợi là “người hiền”; Lê Đạt, nhà thơ lừng danh, cũng được
Nguyên Ngọc ca ngợi là “người hiền”; nhưng tôi đọc còn thấy họ viết sai tùm lum
thì Nguyễn Khắc Mai, so với hai tên tuổi kia thì đúng là “vô danh”, liệu có thể
là một nhà minh triết được chăng? Nên tôi không tìm hiểu bởi nếu đã đọc Nguyễn
Khắc Mai viết là chắc chắn “có chuyện”. Thôi cứ để cho những người thích làm
dáng tri thức, khoe chữ, họ huyên thuyên cũng chả chết ai.
Nhưng thời gian qua
tôi có viết hai bài về chuyến đi lịch sử của TBT Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ theo
lời mời của Chính phủ Mỹ. Khi viết thì phải tìm hiểu những bài liên quan nên
thấy “chình ình” cái bài “Lại có điều hầu chuyện với anh Trọng” của tác
giả NGUYỄN KHẮC MAI, xưng là Nhà nghiên cứu Minh triết Việt, đang lan trên các
trang có khuynh hướng chống phá nhà nước VN. Tìm hiểu chút nữa thì thấy Nguyễn
Khắc Mai không chỉ có một bài đó mà còn có nhiều bài về minh triết khác nữa,
không chỉ bàn về minh triết mà còn dùng minh triết bàn về chính trị. Bàn về
chính trị đã khó, về minh triết chính trị nữa lại càng khó hơn, điều này đã
khiến tôi tò mò tìm hiểu. Nhưng kết quả khiến tôi “ngã bổ chửng” bởi thấy minh
triết của Nguyễn Khắc Mai là thứ minh triết du côn!
Vậy Nguyễn Khắc Mai là
ai? Và minh triết là gì?
Lại Google thôi, thấy
Nguyễn Khắc Mai là đương kim Giám đốc Trung tâm Minh Triết Việt Nam, một trung tâm ra đời năm 2008, thuộc
Liên hiệp các hội KHKT, y như cái Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh mà Nguyên Ngọc
làm Chủ tịch HĐKH vậy, nhưng không biết có tréo ngoe là một quỹ trực thuộc TW
nhưng lại được thành lập theo quyết định của UBND TP Hà Nội hay không? Còn hai
chữ minh triết tưởng dễ hiểu nhưng không ngờ giới “tinh hoa” nước mình cũng lại
hiểu lung tung đến vậy.
Theo một bài của TRẦN
NGHĨA, PGS, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm:
- “Minh triết
là biết sống khôn ngoan và hẳn hoi” (Hoàng Ngọc Hiến).
- “Minh triết là
một trạng thái hợp lý của đời sống, diễn tả theo một cách khác thì nó nằm ở
giữa chân lý và phi lý” (Trần Sáng).
-Minh triết là tính
chất của tinh thần, tâm hồn và trí tuệ của dân tộc được trầm tích (Hà
Văn Thùy).
Theo tôi các định
nghĩa trên đều có vẻ đúng mà không đúng. Cũng như có nhiều người có vẻ tài mà
không tài. Còn khái niệm minh triết thực ra là chỉ cấp độ cao nhất của nhận
thức, của hiểu biết của chính con người. Theo nghĩa chung nhất của từ thì chữ “minh”
ở đây là sáng suốt, chữ “triết” là hiểu biết, vậy “minh triết” là
hiểu biết một cách sáng suốt. “Sáng suốt” ở đây có nghĩa cao hơn, toàn
diện hơn cả tính “đúng đắn”, nghĩa là sự hiểu biết phải toàn diện, thấu
suốt và tương hợp; nói theo ngôn ngữ triết học là hiểu một cách biện chứng. Vì
vậy minh triết không phải là thái độ “biết sống” của Hoàng Ngọc Hiến,
không phải là “trạng thái của đời sống” theo Trần Sáng; còn với Hà
Văn Thùy, minh triết đúng là “tính chất của tinh thần, tâm hồn và trí tuệ
của dân tộc được trầm tích”, nhưng “tinh thần, tâm hồn và trí tuệ của
dân tộc” còn “trầm tích” nhiều cái khác nữa.
Còn theo Nguyễn Khắc
Mai, nhân vật của bài viết này: “Minh triết chính là năng lực để sống”. Năng lực để sống
là trí tuệ, tay nghề, là cần cù chịu khó, là có chí để vượt khó, để thích nghi
hoàn cảnh chứ “năng lực” không phải là minh triết. Một người hiểu biết
mà lười, mà không có chí thì cũng đói ăn thôi! Chỗ khác ông Nguyễn Khắc Mai cho
minh triết là "vượt lên bản thân để mà hướng đến cái tốt đẹp".
Câu này có thể là một lời khuyên có tính minh triết chứ không phải là minh
triết.
Như vậy, Nguyễn Khắc
Mai, một người chưa hiểu chính xác chữ minh triết, lại làm giám đốc một trung
tâm minh triết, rồi bàn về minh triết e rằng sẽ có nhiều huyên thuyên!
***
Quả đúng vậy. Trên
BBC, 9 tháng 2 2015, Nguyễn Khắc Mai đã trả lời phỏng vấn BBC về vấn đề
tối quan trọng “Đảng nên chọn Tổng bí thư kế tiếp thế nào?” Có vài độc
giả từng góp ý với tôi không nên bàn về những ý kiến về các vị lãnh đạo Đảng và
Nhà nước. Tôi bảo thời đại internet, thông tin lan truyền trên trời, các ông
không che chắn được đâu, nhất là những trang như BBC. Tốt nhất là phải biết
chúng có tồn tại, phải đối diện và tranh biện, phản bác. Biết có những dư luận
xấu mà làm ngơ chẳng khác gì người ta bị trọng bệnh mà làm ngơ vậy, mà làm ngơ
thì bệnh đâu có khỏi! Bài trả lời BBC của Nguyễn Khắc Mai nói trên chính là như
vậy. Ông ta nói:
“"Đấy là cái hy
vọng của chúng tôi và chúng tôi cũng đang mong muốn là xu hướng ấy nó sẽ xảy ra
là làm sao chọn được một Tổng Bí thư mà có thể nói là không lú lẫn như anh
Trọng (Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng) hiện nay”.
Tôi thật ngạc nhiên
một ông già U90, từng là Vụ trưởng Vụ Nghiên Cứu, Ban Dân vận Trung ương,
một ban của Đảng, lại nói về TBT Đảng của mình một cách “du côn” như
vậy. Giờ còn làm giám đốc một trung tâm minh triết nữa, thì theo tôi, minh
triết của Nguyễn Khắc Mai là một thứ “minh triết du côn”!
***
Với bọn vô văn hóa,
chống đối, quấy rối thì không chỉ TBT, các vị lãnh đạo, mà cả các bậc thánh
nhân, các lãnh tụ cũng đều bị chúng bêu xấu diễu cợt. Tôi cũng bị bọn “sâu bọ
rắn rết” chửi bậy rất nhiều, lúc đầu cũng cay lắm, nhưng nghĩ đời tất phải có
kẻ xấu người tốt, nếu mình tự tin là tốt thì bọn chửi mình tất phải xấu. Còn
muốn bọn xấu cũng khen mình thì buộc phải làm điều xấu thôi. Cuối cùng tôi
không chấp, coi những lời chửi bậy chỉ như “muỗi đốt inox”! Nhưng chuyện
ông Nguyễn Khắc Mai nói về ông Nguyễn Phú Trọng không phải là chuyện cá nhân mà
là chuyện chính trị, mà với chuyện chính trị thì cái gì cũng “không chấp”
đất nước sẽ loạn!
Còn ông Nguyễn Phú
Trọng, với tôi, cảm giác chung nhất về ông thấy giống một ông giáo hiền lành,
nên tôi đã ngạc nhiên khi biết, theo Tướng Nguyễn
Thanh Tuấn, có chuyện đối đáp giữa ông Nguyễn Phú Trọng với Hồ Cẩm Đào tuyệt hay. Khi ông Đào nói "Đường chữ
U là sự nghiệp của Quốc dân đảng để lại, nếu xóa bỏ thì nhân dân TQ sẽ không
chấp nhận sự lãnh đạo của ĐCSTQ". TBT Nguyễn Phú Trọng nói: "Các
đồng chí nói vậy là chưa đúng, Quốc dân đảng để lại 11 khúc trong đường chữ U,
thì các đồng chí đã xóa đi 2 khúc. Mặt khác, Quốc dân đảng để lại Đài Loan,
nhưng các đồng chí đã không chấp nhận và muốn xóa bỏ sự độc lập của Đài Loan,
nhưng nhân dân vẫn ủng hộ, như vậy, không phải vì lý do này mà nhân dân không
ủng hộ ĐCSTQ". Khi ông Đào đề nghị VN ngưng hoạt động khảo sát tiềm
năng kinh tế trên Biển Đông thì TBT Nguyễn Phú Trọng nói thẳng: “Chúng tôi
hoạt động trong phạm vi 200 hải lý, thuộc vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của
VN, phù hợp với Công ước quốc tế về Luật biển của LHQ năm 1982 có chữ ký của
các nước liên quan đến Biển Đông, trong đó có chữ ký của các đồng chí. Quan
điểm của VN là như thế đấy! Nếu TQ có quan điểm không đồng ý, thì đem ra Tòa án
Công lý Quốc tế phân xử, rồi Tòa án quốc tế phán quyết thế nào thì chúng tôi sẽ
chấp nhận như thế đấy".
Còn chuyện đối đáp với
Mỹ, chắc nhiều người cũng có cái cảm giác không hay như tôi khi thấy một vị thủ
tướng của nước mình lúng túng trước ông TT Mỹ, khi trò truyện thân tình với
nhau cũng phải dùng “phao”. Mỹ nó giầu mạnh thế “khớp” cũng phải
thôi. Vì thế tôi đã tò mò canh tivi xem ông Nguyễn Phú Trọng sẽ đối đáp với ông
Obama như thế nào? Giờ thời sự là giờ ăn tối của nhà tôi nên bà xã tôi cũng
coi. Đàn bà vốn ít quan tâm chuyện chính trị nhưng vì thấy ông Nguyễn Phú Trọng
“hay quá” nên vợ tôi đã phải buột miệng khen. Còn tôi thì bị bất ngờ, vị TBT
của ta không chỉ bình tĩnh tự tin, làm tròn sứ mệnh, mà ở con người ông còn
toát ra một phong thái có một tầm văn hóa. Tôi đã viết bài CHUYẾN THĂM MỸ
CỦA TBT NGUYỄN PHÚ TRỌNG THẬT THÚ VỊ! là vì thế.
Còn Nguyễn Khắc Mai
trình độ ra sao mà dám chê một vị TBT như ông NPT? Cần phải biết không phải cứ
mạnh miệng chê bôi cán bộ cao cấp thì trí tuệ mình cao cấp, phủ nhận những con
người vĩ đại mình sẽ vĩ đại, mà thực chất chỉ là những thằng hoang tưởng mà
thôi! Cái cần của sự phản bác là chứng cớ, lý lẽ, có lý người ta mới tin.
Tìm hiểu tí trên mạng
thì biết Nguyễn Khắc Mai này “Tốt nghiệp khoa Văn – Sử, Đại học Sư phạm Hà
Nội”. Không phải với tất cả nhưng tôi thường rất “hãi” trí óc của mấy “bố
văn sử” vì nhận thức của họ thường là cảm tính, ai có cái tôi to tướng nữa thì
thường là nói bừa! Nguyễn Khắc Mai là một người như vậy.
Một người có bút danh
mạng là Hoa đất trên danoanlentiengviết
về vụ ông Nguyễn Khắc Mai bênh vực cô sinh viên Nguyễn Phương Uyên:
“… cách tiếp
cận thông tin của GIÁO SƯ còn mang tính một chiều, nên đã cổ súy cho những hành
vi vi phạm pháp luật, đang được các phần tử xấu tung hô như những anh hùng…
Trong bản nhận tội viết tại cơ quan an ninh điều tra, Nguyễn Phương Uyên đã
thừa nhận: “Bản thân tôi nhận thấy việc làm của mình đã vi phạm pháp luật nhà
nước Việt Nam, chống lại Ðảng cộng sản và Nhà nước CHXHCN Việt Nam, giúp cho tổ
chức phản động chống Ðảng, Nhà nước... Những việc làm này nhằm để được cung cấp
máy laptop, điện thoại và hỗ trợ tiền...” … Trong thư ngỏ, Giáo sư trích dẫn: “Tôi
vừa được tin sinh viên Nguyễn Phương Uyên đã bị đuổi học, lý do đích thực là vì
Uyên đã công khai lên án hành động làm hại đến chủ quyền và đời sống của ngư
dân Việt Nam ta
của phía Trung Quốc”. Vậy là đã có câu trả lời cho cho những bức xúc
của Giáo Sư rồi”.
Trên trang http://cunom.blogspot.com/ co
bài nguyễn-khắc-mai-bịa-đặt-về-chủ-nghĩa
cộng sản:
“Lần đầu tiên tôi
được biết đến ông Nguyễn Khắc Mai là qua một bài viết có tên là "Minh Triết Các
Mác hay những nghịch lý cộng sản". Than ôi, đó là một bài viết
đầy những dối trá, bịa đặt và xuyên tạc tư tưởng của Marx”; “Khái niệm minh
triết của ông Nguyễn Khắc Mai là một thứ chủ nghĩa duy linh đội lốt khoa học,
thế nên nó được học bằng thần hứng (trực cảm, tâm linh). Nói nôm na
là người ta có thể sẽ gọi hồn ông Marx lên để học tư tưởng Marx cho
nhanh”; “ông Nguyễn Khắc Mai bịa đặt hoàn toàn về từ "Kommunismus"
[một từ tiếng Đức], nếu tra từ đó bằng tiếng Đức, tiếng Anh, tiếng Pháp hay bất
cứ thứ tiếng nào, với bất cứ từ điển nào thì kết quả đều là khái niệm về "chủ
nghĩa cộng sản", nhấn mạnh đến yếu tố kinh tế. Khái niệm "chủ nghĩa
cộng đồng" mà ông Nguyễn Khắc Mai cho là đúng thì trong tiếng Đức người ta
dùng một từ khác để diễn đạt, đó là từ "Kommunalismus". Các ngôn ngữ
khác cũng có từ tương tự, "chủ nghĩa cộng đồng" là một khái niệm đề
cập đến văn hóa và chủng tộc. Chả biết minh triết rồi sẽ đi đến đâu, nhưng
"ngu" triết thì đã rất rõ ràng”.
Lữ Phương trên vietstudies có
bài MinhTrietTheNaySao? Khi
thấy Nguyễn Khắc Mai viết: “Cái gọi là giá trị minh triết đầu tiên của
C. Mác là sự thừa nhận không có chủ nghĩa cộng sản. Hai ông nhiều lần
khẳng định điều này (xem Ăng ghen trả lời phỏng vấn của K. Heinzen, cũng như
bài tựa tác phẩm Cuộc đấu tranh giai cấp ở Pháp)”, đã: “nhận
ra những sai lầm không thể nào tưởng tượng nổi của một nhân vật “hiện là giám
đốc Trung tâm nghiên cứu Văn hoá Minh Triết”. Bởi theo Lữ Phương: “điều ông Mai gọi là
“Ăng ghen trả lời phỏng vấn của K. Heinzen” thực sự là những lời luận
chiến phê phán những nhận xét sai lầm của K. Heinzen về chủ nghĩa cộng sản của
Marx: “Heinzen hình dung … Chủ nghĩa cộng sản không phải là một học thuyết mà
là một phong trào đem vào thực hiện không phải từ những nguyên lý mà
từ các sự kiện”; mà theo Ăng ghen: “Trong chừng mực là một lý
thuyết, chủ nghĩa cộng sản là biểu hiện lý luận vị trí của giai cấp vô sản
trong cuộc đấu tranh giữa tư bản và vô sản, là sự tổng kết những điều kiện cho
sự giải phóng giai cấp vô sản”. Lữ Phương kết luận: “Tôi hết sức ngạc
nhiên về thái độ quá dễ dãi (hoàn toàn thiếu thận trọng) trong cách đọc văn bản
của ông Nguyễn Khắc Mai cũng như cách ông viện ra khái niệm gọi là “giá trị
minh triết” để giải thích xuyên tạc tư tưởng của Marx”.
Còn trong bài mới nhất
mà tôi chú ý “Lại có điều hầu chuyện với anh Trọng”, (tôi đọc trên http://vietstudies.info/kinhte/NKhacMai_LaiHauChuyenVoiTrong.htm),
đang lan truyền trên mạng, NGUYỄN KHẮC MAI viết:
“Nhiều lần, tôi đã
thưa với các vị lãnh đạo rằng chớ nhục nhã đi xin xỏ các nước tiên tiến giàu
có: “xin công nhận cho chúng tôi quy chế kinh tế thị trường”, mà hãy quay
về xin với nhân dân “hãy làm kinh tế thị trường cho đúng nghĩa, thực chất, văn
minh và lành mạnh”. “Các nước tiến bộ, giàu mạnh, họ không xin xỏ như vậy… Khi
đất nước của họ có nền kinh tế thị trường đúng nghĩa rồi thì không cần xin xỏ
ai nữa. Cố nhiên, họ không cần cho mọc cáí đuôi “định hướng xã hội chủ nghĩa”
làm gì”.
Viết vậy thực chất
Nguyễn Khắc Mai chưa hiểu về các vấn đề kinh tế. Trong Thương Mại Quốc tế người
ta cần xem xét tính chất thị trường của một nền kinh tế vì liên quan đến chuyện
bán phá giá và trợ cấp, ảnh hưởng đến sự cạnh tranh của hàng hóa. Vì VN ta có
ưu thế về nhân công rẻ và khí hậu, môi trường thuận lợi cho sản xuất nông sản,
nên khi giao thương người ta vẫn cố cho nền kinh tế của ta còn có yếu tố phi
thị trường để áp chế các điều khoản, giảm sức cạnh tranh hàng của ta. Cũng như
những cái cớ về “nhân quyền”, “dân chủ” người ta muốn ta bị lệ
thuộc hơn nên thường đưa ra, ta vẫn luôn đề nghị đối thoại, cởi mở, sòng phẳng
cũng y như ta “xin xỏ” thế giới công nhận nền kinh tế thị trường của ta vậy.
Còn cái đuôi “định hướng xã hội chủ nghĩa” thì nếu Nguyễn Khắc Mai có
đọc Ấn phẩm của Chương trình Thông tin Quốc tế, Bộ Ngoại giao Hoa
Kỳ, tháng 2/2001 định nghĩa về nền Kinh tế Mỹ thì sẽ thấy
nền Kinh tế Hỗn hợp của Mỹ có nhiều nét tương đồng với nền
kinh tế có cái đuôi “định hướng xã hội chủ nghĩa” của ta!
Nguyễn Khắc Mai rất
sai khi viết: “Riêng cái yếu tố, tôi cho là cơ bản, quan trọng nhất của kinh
tế thị trường là quyền sở hữu, thì chúng ta đang rất lạc hậu, lúng túng” vì
cái chính của kinh tế thị trường là tuân theo quy luật cung-cầu chứ không phải
là chuyện sở hữu. Còn ông đòi sở hữu tư nhân mọi chuyện thì tôi cũng đã viết: “Nếu
việc sở hữu tư nhân đất đai được hiến định thì người có tiền hoàn toàn có thể
chiếm giữ được những vị trí chiến lược, những nơi hiểm yếu. Mà lực lượng chống
phá đất nước nếu cần thì sẽ không thiếu tiền”; “Tương tự, dân ta cũng
phải đổ bao mồ hôi và máu để giành lại tài nguyên, khoáng sản. Vì vậy như đất
đai, tài nguyên và khoáng sản cũng phải thuộc sở hữu toàn dân, tức thuộc kinh
tế nhà nước. Bên cạnh đó, những lĩnh vực, ngành nghề trọng yếu, xương sống của
nền kinh tế cũng phải thuộc kinh tế nhà nước. Chỉ như vậy đất nước mới có sức
mạnh và giữ được sự ổn định”. Còn riêng ý này của tôi phản biện nguyên Bộ
trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển về việc xác định tính chủ đạo của nền
kinh tế: “Nếu cho lĩnh vực nào làm nhiều tiền hơn là chủ đạo thì chỉ là tư
duy của cái dạ dầy thôi. Còn với tư duy của đầu óc thì thấy ăn uống để sống quả
quan trọng, nhưng khi đất nước mất ổn định thì người ta không thể ngồi yên mà
ăn được đâu!” cũng có thể là một ý minh triết!
Nguyễn Khắc Mai “tâm
sự” với TBT NPT: “Anh từ Mỹ về, hãy đem những “thực tế văn minh tiến bộ
của một Dân tộc hiện đại” làm bài học cho Việt Nam. Hãy từ bỏ cách nghĩ thực
chất là của Liên Xô và Trung Cộng, chúng mớm cho ta kèm theo với vũ khí và
lương thực, rằng Mỹ là đế quốc sài lang, là kẻ thù nguy hiểm nhất”. Một
người học Văn- sử mà viết vậy đúng là mù lịch sử. Chỉ những thằng ngu mới phải
cần người khác chỉ cho biết những người xâm lược mình là ai. Nước ta nhược
tiểu, hai bàn tay trắng, vậy muốn giành được độc lập buộc phải đi nhờ vả. Nhưng
thực tế trong hai cuộc kháng chiến ta hoàn toàn không phải là con rối cho các
nước lớn giật dây, mà nếu hiểu lịch sử thì phải biết, chúng ta đã không
chỉ một lần vượt qua sự sắp xếp của các nước lớn, để thực hiện được mục tiêu
tối thượng là giành lại nền độc lập, thống nhất đất nước của mình.
***
Quay lại bàn thêm chút
về minh triết. Hoàng Ngọc Hiến, một học giả được nhiều người cho là thông thái
nên cũng hay bàn về minh triết. Nhưng với tôi thì thấy ông có không ít những
điều nhận thức còn chưa minh triết. Hồi ông còn sống, tôi đã viết một bài phản
biện bài của ông bàn về chuyện Lão Tử và Lê Quý Đôn có quan niệm khác nhau về
hai khái niệm vô và hữu của tư tưởng cổ phương Đông. Hoàng Ngọc Hiến cho hai
quan điểm đều tuyệt vời cả, còn tôi thì cho ý HNH vậy là phi lý, bởi hai ý
ngược nhau thì một cái phải đúng, một cái phải sai! Trong bài LUẬN BÀN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ MINH
TRIẾT (Góp
phần định nghĩa minh triết) Hoàng Ngọc Hiến đã viết khá kỳ
công nhưng tôi thấy có nhiều ý cũng lại khôngđược minh triết.
Ông lấy hai ví dụ về minh triết:
-Tôi có đọc một công
trình lý luận tác giả viết những trang rất hay về vấn đề tư hữu. Nhưng vấn
đề chỉ sáng bừng lên khi tôi đọc dến câu của Balzac được tác giả trích dẫn:
“Người mà không có gì là kẻ không ra gì”. Câu của Balzac là minh triết.
Mác đã viết những trang cứ liệu uyên bác, lập luận đanh thép để đi đến một kết
luận quyết liệt: bãi bỏ tư hữu. Giá như Mác có thêm được minh triết
của Balzac chắc chắn ông suy nghĩ khác và học thuyết của ông không phải là chủ
nghĩa Mác như chúng ta biết.
-Hôm vừa rồi, đến thăm
chùa Quang Ân (Hà Đông cũ) tôi thấy môt bức trướng ghi lai 14 lời khuyên của
Phật, do Thượng tọa Kim Cương Từ sưu tầm. Câu đầu tiên: “Kẻ thù lớn
nhất đời người là chính mình”…
Trước hết, Hoàng Ngọc
Hiến hiểu Mác như trên là không minh triết, bởi Mác không “bãi bỏ tư hữu”
theo cách hiểu thô thiển như vậy. Tuyên ngôn của
Đảng Cộng sản viết: “Đặc trưng của chủ nghĩa cộng sản không phải là xóa
bỏ chế độ sở hữu nói chung, mà là xóa bỏ chế độ sở hữu tư sản… là biều hiện cuối cùng và hoàn bị nhất của phương thức sản xuất và
chiếm hữu dựa trên cơ sở … những
người này bóc lột những người kia”. Đến tận hôm nay,
vẫn còn những cuộc biểu tình chống lại “chế độ sở hữu tư sản ấy” như
phong trào biểu tình “Chiếm Phố Wall” từng nổ ra ngay trong lòng nước
Mỹ, của những người “đại diện cho 99%” dân lao động chống lại 1% giới tư
bản tài chính và các chính trị gia, chống lại cái cơ chế xã hội “của 1%, do
1% và vì 1%” của Mỹ và thế giới tư bản nói chung.
Còn hai thí dụ trên
thực chất là ngược nhau, Hoàng Ngọc Hiến cho cả hai là minh triết cũng lại
không minh triết. Câu trên ca ngợi sự sở hữu, tức cái “của tôi”; còn lời
khuyên của Phật: “Kẻ thù lớn nhất đời người là chính mình” nếu ai
hiểu đạo Phật thì phải biết “chính mình” là cái tôi. Theo
Đạo Phật cái tôi là giả tạm, ba móntham, sân, si là
những “độc dược”, tạo nghiệp nặng, lại là những món nó
“khoái khẩu”, mà tham liên quan đến chuyện “sở hữu”.
Nói hai câu ngược nhau là vì thế.
Nói chung Minh triết
là những nhận thức sáng suốt, thông thái. Phương Đông cổ thường chú ý quan hệ
giữa người với người nên thường có những ý sâu sắc, sáng suốt trong việc đối
nhân xử thế, cái đó đều có tính minh triết. Nói Phương đông nghiêng về minh
triết là thế, nhưng không thể nói phương Đông cổ hoàn toàn không có nền triết
học được. Triết học là một sự đẩy lên cao hơn, coi nhận thức là một khoa học,
phương Tây đã nghiêng về điều đó. Phương Tây không chỉ tìm ra quy luật nhận
thức của con người mà còn nghiên cứu mối liên hệ giữa tâm và vật, giữa con
người với thiên nhiên. Vì thề phương tây có cả một lịch sử triết học với những
chủ nghĩa, trường phái khác nhau.
***
Tóm lại, cái nền để
một người có nhận thức minh triết chính là tri thức sâu rộng, sự từng trải. Chỉ
có vậy anh mới hiểu đúng, từ hiểu đúng anh mới biết hành động sáng suốt và phù
hợp. Đó chính là minh triết. Hiểu đúng còn chưa xong thì lấy đâu ra minh triết?
Với một đất nước cũng vậy, chỉ có những lãnh đạo tài đức, với một xã hội có
trình độ cao ở mọi mặt, sẽ có một đường lối minh triết và các biện pháp minh
triết biến đường lối thành hiện thực.
Tiếc là nước ta còn
chưa được như vậy nên mới có “lỗi hệ thống”. Nhưng chẩn bệnh đúng cho hiện
trạng xã hội hôm nay và đưa ra được toa thuốc phù hợp cũng rất cần những tư duy
minh triết.
21-7-2015
ĐÔNG LA